مقدمه:
خداوند متعال فلسفه خلقت انسان را عبادت خویش معرفی کرده  و می فرماید " وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ‌ " [1] : "و جنّ و انس را نیافریدم جز براى این كه مرا عبادت کنند." هرکسی به حقیقت معنای این آیه  رسیده باشد و رای بودن خویش مفهومی جز بندگی خداوند متعال نیابد، عبادت خداوند را آن گونه که شایسته و بایسته است انجام می دهد و هر کسی اندکی با مذاق شارع مقدّس آشنا بوده و مقداری در آیات و روایات مربوط به نماز دقّت کند، پی به اهمیّت نماز در میان تمام اعمال می برد. لذا اقامه اصل نماز چیزی است که هر مسلمانی نسبت به وجوب آن آگاه بود و می داند این عمل عبادی در میان تمام اعمال عبادی، تنها عملی است که چنانچه بنده خدا از شرایط عامه تکلیف برخوردار باشد- عاقل، بالغ و...- در هر حالتی و تحت هر شرایطی باید آن را انجام دهد .
و اما آنچه در سیره و سخن معصومین علیهم السلام بازتاب ویژه ای دارد،اهتمام به نماز و کیفیت آنجام آن توسط مسلمانان می باشد. در اینجا تلاش می کنیم بازتاب زیبای این عبادت الهی را در سیره و رهنمودهای امام هشتم علیه السلام مورد بازنگری داده و خوانندگان عزیز را با بعضی از جلوه های زیبای نماز از منظر ایشان آشنا کنیم.
کلمه قصار امام علیه السلام در حقیقت نماز
بسیاری از معصومین علیهم السلام سعی کرده اند با ذکر کلمه و جمله ای مختصر، به زاویه ای از زوایای حقیقت نماز اشاره کنند. امام رضا علیه السلام فرموده است: " الصَّلَاةُ قُرْبَانُ‏ كُلِ‏ تَقِی‏[2] "  نماز وسیله  هر پرهیزگاری برای نزدیکی به خداوند متعال است. امام علیه السلام در این فرمایش گوهربار، ما را متوجه این مطلب می کند که هر نوع پرهیزگاری و تقوا نسبت به هر عملی، تنها در صورتی مقرّب  الی الله خواهد بود که شخص از انجام نماز غافل نشود.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْهَمْدَانِيُّ مَوْلَى بَنِي هَاشِمٍ قَالَ أَخْبَرَنَا الْمُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ ضَمْرَةَ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ: 
راجع به نماز از پيغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) سؤال شد، ایشان فرمودند:

الصَّلَاةُ مِنْ شَرَائِعِ الدِّينِ
نماز نهری از دریای خروشان و پرنعمت دین است .

وَ فِيهَا مَرْضَاةُ الرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ
در نماز، آنچه موجب رضایت رب هست قرار دارد .

به نام خدا

موضوع : مقاله در مورد نماز

چرا باید نماز بخوانیم؟چرا بايد خدا را عبادت كنيم؟ و چرا اين عبادت حتما بايد بصورت نماز باشد؟ مگر نماز چه ويژگي‌هايي دارد؟

• نماز موجب ياد خداست:

ياد خدا بهترين وسيله براي خويشتن داري و كنترل غرايز سركش و جلوگيري از روح طغيان است. «نمازگزار» همواره به ياد خدا مي‏باشد، خدايي كه از تمام كارهاي كوچك و بزرگ ما آگاه است، خدايي كه از آنچه در زواياي روان ما وجود دارد و يا از انديشه ما مي‏گذارد، مطلع و باخبر است و كمترين اثر ياد خدا اين است كه به خودكامگي انسان و هوسهاي وي اعتدال مي‏بخشد، چنان كه غفلت از ياد خدا و بي خبري از پاداشها و كيفرهاي او، موجب تيرگي عقل و خرد و كم فروغي آن مي‏شود.

انسان غافل از خدا در عاقبت اعمال و كردار خود نمي‏انديشد و براي ارضاي تمايلات و غرايز سركش خود حد و مرزي را نمي‏شناسد و اين نماز است كه او را در شبانه روز پنج بار به ياد خدا مي‏اندازد و تيرگي غفلت را از روح و روانش پاك مي‏سازد.

 به راستي، انسان كه پايه حكومت غرايز در كانون وجود او مستحكم است، بهترين راه براي كنترل غرايز و خواستهاي مرزنشناس او همان ياد خدا، ياد كيفرهاي خطاكاران و حسابهاي دقيق و اشتباه‏ناپذير آن مي‏باشد. از اين نظر قرآن يكي از اسرار نماز را ياد خدا معرفي مي‏كند: «اقم الصلوة لذكري؛ نماز را براي ياد من بپادار!» (1)

• دوري از گناه:

نماز گزار ناچار است كه براي صحت و قبولي نماز خود از بسياري از گناهان اجتناب ورزد؛ مثلا، يكي از شرايط نماز مشروع بودن و مباح بودن تمام وسايلي است كه درآن به كار مي‏رود، مانند آب وضو و غسل، جامه‏اي كه با آن نماز مي‏گزارد و مكان نمازگزار، اين موضوع سبب مي‏شود كه گرد حرام نرود و در كار و كسب خود از هر نوع حرام اجتناب نمايد؛ زيرا بسيار مشكل است كه يك فرد تنها در امور مربوط به نماز به حلال بودن آنها مقيد شود و در موارد ديگر بي پروا باشد.

گويا آيه زير به همين نكته اشاره مي‏كند و مي‏فرمايد: «ان الصلوة تنهي عن الفحشأ و المنكر؛ كه نماز (انسان را) از زشتيها و گناه باز مي‏دارد.» (2)

بالاخص اگر نمازگزار متوجه باشد كه شرط قبولي نماز در پيشگاه خداوند اين است كه نمازگزار زكات و حقوق مستمندان را بپردازد؛ غيبت نكند؛ از تكبر و حسد بپرهيزد؛ از مشروبات الكلي اجتناب نمايد و با حضور قلب و توجه و نيت پاك به درگاه خدا رو آورد و به اين ترتيب نمازگزار حقيقي ناگزير است تمام اين امور را رعايت كند. روي همين جهات، پيامبر گرامي ما(صلي‌الله‌عليه‌و‌آله) مي‏فرمايد: نماز چون نهر آب صافي است كه انسان خود را در آن شست و شو دهد، هرگز بدن او آلوده و كثيف نمي‏شود. همچنين كسي كه در شبانه روز پنج مرتبه نماز بخواندو قلب خود را در اين چشمه صاف معنوي شست و شو دهد، هرگز آلودگي گناه بر دل و جان او نمي‏نشيند.

آثار فردي و تربيتي نماز به آنچه كه گفته شد منحصر نيست؛ ولي اين نمونه  مي‏تواند نشانه كوچكي از اسرار بزرگ اين عبادت بزرگ اسلامي باشد.